ปัญหาหนึ่งที่พบบ่อยมากพอสมควรในเวชปฏิบัติโรคผิวหนังคือ ภาวะรังแค และต่อมไขมันอักเสบ (Seborrheic dermatitis) คนไข้ในกลุ่มนี้มักจะเป็นผู้ใหญ่ตอนต้น ไปจนถึงวัยสูงอายุ มาด้วยอาการคันศีรษะ มีผื่นแดง เป็นสะเก็ด เป็นตุ่มเล็กๆ และผมร่วงมากขึ้นกว่าเดิม แท้จริงแล้วโรคนี้เป็นได้ใน 2 กลุ่มวัย คือในวัยเด็กเล็กแรกเกิด ไปจนถึง 3-4 เดือน กลุ่มหนึ่ง กับอีกกลุ่มหนึ่งคือในผู้ใหญ่ซึ่งจะพบอุบัติการณ์สูงขึ้นเรื่อยๆ ตามอายุที่เพิ่มขึ้น

คนไข้ส่วนหนึ่งมักจะมาด้วยคำถามที่คิดว่าตัวเองเป็นเชื้อราที่หนังศีรษะ ในข้อเท็จจริง เชื้อราที่หนังศีรษะมักจะพบในเด็กวัยเรียน (ซึ่งไม่ค่อยเป็นต่อมไขมันอักเสบ) พอเริ่มเข้าสู่วัยรุ่น ต่อมไขมันซึ่งอยู่ภายใต้อิทธิพลของฮอร์โมน ก็จะเริ่มทำงานมากขึ้น สารบางอย่างที่ผลิตมาพร้อมกับไขมันจะมีคุณสมบัติในการยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อรา ทำให้ผู้ใหญ่ไม่ค่อยเป็นเชื้อราที่หนังศีรษะ และอาการของเชื้อราที่หนังศีรษะ จะมีผมหักที่โคนผม ทำให้เห็นเป็นจุดสีดำๆ ที่หนังศีรษะ หรืออาจจะเป็นผื่นเป็นวงแดงๆ ที่หนังศีรษะ หรือในรายที่มีการอักเสบมาก อาจจะมีอาการบวมของหนังศีรษะ เป็นตุ่มหนอง และต่อมน้ำเหลืองในบริเวณใกล้เคียงมีอาการบวมโต ซึ่งเหล่านี้ไม่ใช่อาการของภาวะต่อมไขมันอักเสบ ต่อมไขมันอักเสบนอกจากจะมีอาการที่หนังศีรษะดังที่กล่าวไปแล้วข้างต้น ยังอาจจะมีผื่นแดง แห้งลอก ที่บริเวณ หัวคิ้ว ซอกจมูก หน้าหู หลังหู ร่องอก กลางหลัง หรือที่รักแร้ และที่ขาหนีบ (โดยเฉพาะในเด็กเล็ก) ร่วมไปด้วย

สาเหตุของต่อมไขมันอักเสบนั้นไม่ทราบแน่ชัด แต่มักพบในคนที่ต่อมไขมันทำงานมาก ร่วมกับมีภาวะกระตุ้นการทำงานของต่อมไขมัน เช่น สภาพแวดล้อมที่แห้ง เช่นในช่วงหน้าหนาว หรือการที่อยู่ในห้องแอร์ทั้งวัน ความเครียด และเจ็บป่วย การล้างหน้าบ่อยๆ ใช้น้ำอุ่นจัด เหล่านี้ ทำให้ผิวแห้งและเป็นการกระตุ้นให้ต่อมไขมันทำงานมากขึ้น ไขมันที่ผลิตออกมาจะเป็นอาหารให้กับเชื้อยีสต์ชนิดหนึ่ง ซึ่งเป็นเชื้อประจำถิ่น มีอยู่ที่ผิวหนังของคนทุกคนอยู่แล้ว ทำให้มีจำนวนมากขึ้น แต่เหตุว่า ทำไมบางคนที่อยู่ในสภาพดังกล่าวแล้วเป็น แต่บางคนไม่เป็นนั้นยังไม่ทราบ การเพิ่มขึ้นของยีสต์ดังกล่าว ร่วมไปกับการอักเสบของผิวหนัง ทำให้เกิดอาการของภาวะต่อมไขมันอักเสบ ซึ่งถ้าเป็นน้อยๆ ก็จะมีอาการแบบรังแค ซึ่งสามารถแก้ไขได้ด้วยแชมพูขจัดรังแค ทั่วไป ซึ่งอาจจะมีส่วนประกอบของ Zinc pyrithion, Piroctone olamine, Selenium sulfide หรือ ketoconazole ก็ได้ และในรายที่เป็นมากกว่า หรือไม่ดีขึ้นจากการใช้แชมพูดังกล่าว ก็อาจจะมีความจำเป็นที่ต้องพบแพทย์เพื่อสั่งจ่ายยาที่มีประสิทธิภาพสูงขึ้น ซึ่งอาจจะมีทั้งยาที่ใช้ภายนอก และยารับประทานเพื่อให้อาการดีขึ้น อย่างไรก็ตาม การควบคุม และปรับเปลี่ยนสภาวะแวดล้อม ซึ่งเป็นปัจจัยกระตุ้นให้เกิดภาวะต่อมไขมันอักเสบ เช่น ไม่เครียด ไม่อดนอน ดูแลสุขภาพ ไม่อยู่ห้องแอร์ทั้งวัน อาบน้ำอุ่นจัด หรือฟอกสบู่มาก ก็มีความจำเป็นต่อผลการรักษา และโรคนี้เป็นโรคที่ไม่หายขาด อีกทั้งมีแนวโน้มที่จะเป็นมากขึ้นตามอายุที่มากขึ้นด้วย ผู้ที่เป็นโรคนี้จึงควรที่จะเรียนรู้ที่จะอยู่กับโรคนี้ได้โดยไม่เดือดร้อน ด้วยการทำความเข้าใจธรรมชาติของโรค และวิธีการปฏิบัติตัวที่ถูกต้อง

Tweet

Share

0