รังแค ต่อมไขมันอักเสบ
ปัญหาหนึ่งที่พบบ่อยมากพอสมควรในเวชปฏิบัติโรคผิวหนังคือ ภาวะรังแค และต่อมไขมันอักเสบ (Seborrheic dermatitis) คนไข้ในกลุ่มนี้มักจะเป็นผู้ใหญ่ตอนต้น ไปจนถึงวัยสูงอายุ มาด้วยอาการคันศีรษะ มีผื่นแดง เป็นสะเก็ด เป็นตุ่มเล็กๆ และผมร่วงมากขึ้นกว่าเดิม แท้จริงแล้วโรคนี้เป็นได้ใน 2 กลุ่มวัย คือในวัยเด็กเล็กแรกเกิด ไปจนถึง 3-4 เดือน กลุ่มหนึ่ง กับอีกกลุ่มหนึ่งคือในผู้ใหญ่ซึ่งจะพบอุบัติการณ์สูงขึ้นเรื่อยๆ ตามอายุที่เพิ่มขึ้น
คนไข้ส่วนหนึ่งมักจะมาด้วยคำถามที่คิดว่าตัวเองเป็นเชื้อราที่หนังศีรษะ ในข้อเท็จจริง เชื้อราที่หนังศีรษะมักจะพบในเด็กวัยเรียน (ซึ่งไม่ค่อยเป็นต่อมไขมันอักเสบ) พอเริ่มเข้าสู่วัยรุ่น ต่อมไขมันซึ่งอยู่ภายใต้อิทธิพลของฮอร์โมน ก็จะเริ่มทำงานมากขึ้น สารบางอย่างที่ผลิตมาพร้อมกับไขมันจะมีคุณสมบัติในการยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อรา ทำให้ผู้ใหญ่ไม่ค่อยเป็นเชื้อราที่หนังศีรษะ และอาการของเชื้อราที่หนังศีรษะ จะมีผมหักที่โคนผม ทำให้เห็นเป็นจุดสีดำๆ ที่หนังศีรษะ หรืออาจจะเป็นผื่นเป็นวงแดงๆ ที่หนังศีรษะ
ผื่นจากแมลงก้นกระดก
ช่วงหน้าฝนนี้ มีคนไข้ที่เล่าให้ฟังว่า ตื่นนอนเช้าขึ้นมา มีผื่นเป็นรอยไหม้ๆ เป็นทางยาว ที่คอ ที่หน้า หรือแขน ขา มีอาการแสบร้อน บางคนก็ได้รับการบอกกล่าวจากคนรอบข้างว่า คงเป็นงูสวัด และแนะนำให้มาพบแพทย์ แต่แท้จริงแล้ว เป็นผื่น ที่เกิดจากแมลงชนิดหนึ่งเรียกว่า แมลงก้นกระดก ผื่นที่เกิดจากแมลงชนิดนี้ มีชื่อเรียกทางการแพทย์ว่า Paederous dermatitis แมลงพวกนี้แพร่พันธ์อยู่ในช่วงฤดูนี้ ลักษณะเป็นแมลงปีกแข็ง ขนาดประมาณเม็ดข้าวสาร สีดำ และมีลาดคาดสีแดง ซึ่งของจริงสีแดงมักจะไม่สดจนเห็นเด่นชัดอย่างในภาพ
แมลงพวกนี้ ไม่กัด แต่ปล่อยสารชนิดหนึ่ง (Paederin) ซึ่งมีอาการระคายเคืองกับผิวหนังมาก ทำให้เป็นรอยไหม้ และที่เห็นเป็นทางยาว ก็เพราะเกิดจากการปัดด้วยมือ หรือบางทีจะเห็นเป็นรอยพับทบกัน (kissing lesion) ในบริเวณข้อพับ ที่มักจะพบตอนตื่นนอน คงเพราะเปิดไฟแล้วนอนหลับไป ดึกๆ แมลงถูกล่อด้วยแสงไฟ ก็เลยมาไต่ตามตัว บางคนก็ให้ประวัติว่าไปเที่ยวป่า เที่ยวทุ่ง หรือสวนแล้วเป็นมา ประเด็นสำคัญคือ ถ้าเป็นมาจากที่พัก ก็มีโอกาสเป็นซ้ำได้อีก ถ้าไม่ระวังป้องกันให้ดี การรักษาก็เหมือนกับการรักษารอยไหม้ที่เกิดจากสารเคมีจำพวกกรดด่าง หายแล้วอาจจะทิ้งรอยดำไว้สักระยะหนึ่ง แต่มักไม่เป็นแผลเป็น